برگزیدگی انبیاء (قرآن)از مصادیق برگزیدگان که در آیات قرآن به آنها اشاره شده، انبیاء است. ۱ - برگزیدگی با عطایای الهیبرگزیده شدن انبیا از سوی خداوند، با اعطای علم، ایمان و اسم اکبر به آنها: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ؛خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.» امام باقر علیه‌السّلام می‌فرماید: خداوند فرمود: ای محمد! من مسلما قطع نکردم علم، ایمان، اسم اکبر، میراث علم و آثار علم نبوت را از خانه‌های پیامبرانی که بین تو و پدرت آدم علیه‌السّلام بودند و این است قول خدای متعال: «ان الله اصطفی...» ۲ - برگزیده بودن انبیاءانبیا، انسانهایی برگزیده و ممتاز بودند: ۱. «إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ؛خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.» ۲. «وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَّن نَّشَاء إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ • وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِن قَبْلُ وَمِن ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ • وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِينَ • وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًا وَكُلاًّ فضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ • وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَإِخْوَانِهِمْ وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ؛اينها دلايل ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش عطا كرديم. درجات هر كس را بخواهيم و شايسته ببينيم، بالا مى‌بريم؛ پروردگار تو، حكيم و داناست. و اسحاق و یعقوب را به او (ابراهیم) بخشيديم؛ و همه را هدايت كرديم؛ و نوح را نيز پيش از آن (ها هدايت نموديم؛ و از فرزندان او، داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را هدایت كرديم)؛ اين گونه نیکوکاران را پاداش مى‌دهيم. و همچنين زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را؛ كه همگى از صالحان بودند. و اسماعیل و الیسع و یونس و لوط را هدايت كرديم و هر يك را بر جهانيان برترى داديم. و از پدران و فرزندان و برادران آنها افرادى را برترى بخشيديم و آنان را برگزيديم و به راه راست، هدايت نموديم.» ضمیر «هم» در «اجتبیناهم» به پیامبرانی برمی گردد که نامشان در آیات پیش ذکر شده است. ۳. «اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاسِ ...؛خداوند از فرشتگان رسولانی برمی گزیند، و همچنین از مردم....» ۳ - علت برگزیدگی انبیاءبرگزیدن برخی رسولان، برای آگاه ساختن آنها از غیب، از سوی خداوند: «... وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء ...؛... و نیز چنین نبود که خداوند شما را از اسرار غیب، آگاه کند (تا مؤمنان و منافقان را از این راه بشناسید این بر خلاف سنت الهی است) ولی خداوند از میان رسولان خود، هر کس را بخواهد برمی گزیند (و قسمتی از اسرار نهان را که برای مقام رهبری او لازم است، در اختیار او می گذارد.)....» ۴ - درود بر انبیاءدرود فرستادن خداوند بر بندگان برگزيده خويش (پيامبران): «... ووَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى ...؛... و سلام بر بندگان برگزیده‌اش!....» طبق یک احتمال مقصود از «الذین اصطفی» پیامبران‌اند. ۵ - روش گزینش انبیاءگزینش انبیا، براساس مشیت خداوند: ۱. «... وَلَكِنَّ اللّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء ...؛... ولی خداوند از میان رسولان خود، هر کس را بخواهد برمی گزیند....» ۲. «وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ؛پروردگار تو هرچه بخواهد مى‌آفريند، و هر چه بخواهد برمى‌گزيند؛ آنان در برابر او اختيارى ندارند؛ منزّه است خداوند، و برتر است از آنچه همتاى او قرار مى‌دهند!» طبق شان نزول، آیه یاد شده در پاسخ ولید بن مغیره نازل شده که او و عده‌ای دیگر می‌گفتند: چرا قرآن بر یکی از اشراف مکه یا طائف نازل نشده است. ۶ - گزینش کننده انبیاءگزینش انبیا، تنها از جانب خداوند: ۱. «اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاسِ ...؛خداوند از فرشتگان رسولانی برمی گزیند، و همچنین از مردم....» حصر مطلب، از مقدم شدن مسندالیه (الله) بر خبر فعلی (یصطفی) استفاده شده است. ۲. «وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ؛پروردگار تو هرچه بخواهد مى‌آفريند، و هر چه بخواهد برمى‌گزيند؛ آنان در برابر او اختيارى ندارند؛ منزّه است خداوند، و برتر است از آنچه همتاى او قرار مى‌دهند!» ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۲۲، برگرفته از مقاله «برگزیدگان (انبیاء)». |